अस्मितेच्या शोधात

  एक अतिशय बिनमहत्त्वाचा माणूस असतो.‌  Akaky Akakievich Bashmachkin  त्याचं नाव. हे नाव रशियन भाषेत सुद्धा महत्त्वाचे नाही. 'अकाकी' जणू एकाकीच. अकाकी जेव्हा त्याच्या आईच्या पोटी आला, सचोटीने वागणारी, पापभिरू बाईच ती. हा जेव्हा तिच्या पोटी आला तीन वेगवेगळ्या गॉडपेरेंट्सनी सुद्धा तिला धड नावं सुचविली नाहीत. मग तिने देवाचा धावा केला म्हणजे चर्चमधे विचारले तर तेथे तर त्याहीपेक्षा विचित्र नावं सुचविली गेली. जणू अकाकी देवासाठी सुद्धा बिनमहत्त्वाचा. शेवटी या नावांपेक्षा तिच्या बाळाला त्याच्या बाबाचे नाव देऊन मोकळी झाली. अकाकीचे नाव सुद्धा संपूर्णपणे त्याचे नाही. हा असा अकाकी आयुष्यभर गरीब व अदृष्यच राहिला. गोगोलना त्याला पर्सनॅलिटी न देता कथेचा नायक केले आहे. मुन्शी प्रेमचंदच्या कथांशी मिळतीजुळती दुःखद कथा आहे असे वाटतावाटता ती अंताकडे अद्भूत व अमानवीय होऊन जाते. अकाकी- अतिशय सामान्य काहीशा ओबडधोबड रूपाचा, बुटका- मध्यमवयीन माणूस आहे. सेंट पिटर्सबर्ग या रशियातील शहरात एका सरकारी विभागात कारकून आहे. ह्या विभागाचं नाव न गुप्त ठेवण्याची दहा कारणं सांगितलीत गोगोलने. ब्यूरोक्रॅटिक #ल...

  माझ्या मराठी मातीचा लावा ललाटास टिळा हि च्या संगाने जागल्या दऱ्या खोऱ्यातील शिळा मराठी भाषा गौरव दिनाच्या शुभेच्छा !    /\ https://www.maayboli.com/node/86385 माझे आजोबा मला म्हणायचे "वाणी प्रसन्न आहे तुझ्यावर, सुपारी खात जाऊ नकोस. शारदेला रुष्ट करू नकोस." वाणी म्हणजे नेमकं काय हे आताही कळालेलं आहे की नाही माहीत नाही. वाणी म्हणजे आपल्या मुखातून (किंवा लेखनातून) बाहेर येणाऱ्या शब्दांतील ऊर्जा असावी... कदाचित. आणि शब्द.... सगळीकडे विखुरलेले, आपल्या अवतीभवती भिरभिरणारे, कधी सुई तर कधी काट्यासारखे बोचणारे, कधी मऊसुत वाटणारे, कधी दिलासा देणारे, कधी आपले वाटले नाही तरी रूंजी घालणारे, बोलायलाच हवेत असेही नाही -लिहिले तरी पोचणारे. कधी परस्पर वाहणाऱ्या ढगासारखे पाऊस न पाडताच निघून जाणारे, कधी स्वतःचा अर्थ आपल्याला शोधायला भाग पाडणारे, मनातल्या काहुराला वाट करून देणारे..! शब्द बापडे केवळ वारा अर्थ वागतो मनांत सारा नीटनेटका शब्द पसारा अर्थाविण पंगू भाषा कुठलीही असो, आपली भाषा आपल्याला शब्द देते. ते शब्द आपल्याला विचारांची चित्रं काढणारी रंग देऊन जातात. ज्याचा शब्दसंग्रह जास्त त्या...

  जाट साधारण अर्धा पाहिला. सतत मारामारी आहे, सतत. चित्रपट कुठेच नाही फक्त मारामारी. कथा कुठेच नाही फक्त मारामारी. शंभर माणसांच्या पनीरच्या भाजीत पनीरचा एक तुकडा टाकून बाकी ग्रेव्ही वाढत 'हे घ्या पनीर' चा आव आणला आहे. संपूर्ण चित्रपट साऊथचाच आहे. त्यामुळे विचित्र पेट्रियार्कीची परंपरा आहे, सारखं स्त्रियांना विवस्त्र करून त्यांचा अपमान करण्याचे सीन आहेत. पोलिस असलेल्या स्त्रियांना सुद्धा विवस्त्र केले आहे, चित्रपट तेथूनच सुरू होतो. साऊथच्या सिनेमात स्त्री प्रेक्षकांना ऑकवर्ड करणारे पण सन्मान देतोय असं भासवणारे सीन्स देण्याची पद्धत आहे. हिरोला महानायक करण्यासाठी त्यांनी त्याची परंपरा केली आहे. जी किळसवाणी वाटते. 'पुष्पा' हा एक महामूर्ख सिनेमा होता. त्यात पुष्पाने व्हिलनला मारताना 'औरतोकी इज्जत करते है' वर प्रवचन देऊन नंतर रश्मिकाला त्याच्याकडे बघून हसण्याचे पाच हजार दिले होते. हे इतकं दर्जाहीन आहे की ज्याचं नाव ते. पण त्यांच्या आदराच्या व्याख्या हुकलेल्या आहेत. पुन्हा जाट - हा ट्रेकिंगला या साऊथच्या गावात आलेला आहे म्हणे. आधी तो दालरोटीच विचारतो धाब्यावर. त्यातल्या...